Sergio Leone'nin 1968 yapımı ''Once Upon a Time in the West'' filmi, 1972 yılında ülkemizde, ''Batıda Kan Var'' ismiyle gösterime girdiğinde, ülkemizde etkisini yeni yeni hissettiren Sergio Leone'nin ismini zirveye çıkarır. Film sadece yerli western türünü değil, konusuyla, başta gangster filmleri olmak üzere,Yeşilçam'ın dram,aksiyon ve romantik türündeki birçok filmini derinden etkiler.Bu etkileri konuşmaya başlamadan önce filmin Türkiye'de gösterime girdiği vizyon ismini konuşmakta fayda var.Bir zamanlar batıda filmi,neden batıda kan var olarak vizyona girmişti?Bu konuyla ilgili derin bir araştırma yapsanız dahi net sonuçlara ulaşmak mümkün değil.Ancak biraz Türk seyircisini tanıyan birisi için,içinde ''kan'' kelimesinin geçtiği bir vahşi batı filmini,neden bu kadar sevdiğini anlamak da zor değil.Kan kelimesinin bize hatırlattığı pek çok şey var şüphesiz.Bir kere şiddet, kavga, heyecan, aksiyon gibi Türk seyircisi için vazgeçilmez unsurları hatırlatması önemli ama,bana göre seyircimizi en çok heyecanlandıran duyguyu,yani intikam duygusunu hatırlatması filmi unutulmazlar arasına sokan en büyük etkendi..Amerika'da Western Filmleri
1800'lü yılların son çeyreğinde,haydutların posta arabasını soyması ve iyilerin haydutları yakalamasıyla başlayan Western serüveni,1900'lü yıllara gelindiğinde,artan ilgi sayesinde de yeni yeni hikayelere yönelir.İyi adam-kötü adam kavgasının yanında,kızıldereliler,güney-kuzey savaşları da western filmlerinin konusunu oluşturur.Western filmlerinin büyük ustası olarak kabul edilen John Ford,filmlerinde tarihi pek çok olaya da yer verir.Özellikle kızıldereli-soluk benizli savaşları bunların başlıca örneğidir.1920'li yıllarda altın çağını yaşar Western filmleri Amerika'da.Bu filmlerin Amerika'nın hikayesini anlatıyor olması,büyük bir ilgi görmesinin nedenidir şüphesiz.
Avrupa'da Western Filmleri
Amerika'daki bu büyük western serüveni,Avrupalı yapımcıların da dikkatini çeker.Özellikle Amerikan sinemasının bütçe problemi yaşadığı 1960'lı yıllarda,western filmleri Avrupa'da patlama yapar.Bu yükselişi, özellikle İtalyan sinemasında görürüz.Tabi ki bunda Sergio Leone'nin filmlerinin etkisi büyüktür.Filmleri pek çok ülkede büyük ilgi görür.İşte tam bu noktada ''Once Upon a Time in the West'' başta olmak üzere Sergio'nun pek çok filminin ülkemizdeki etkisini görebiliriz.
Türkiye'de Western Filmleri
Türkiye'de ilk western filmi olarak Nuri Akıncı'nın 1962 senesinde çektiği, Beş Hikaye adlı film gösterilir. Ancak ülkemizde western filmleri asıl patlamasını 1968 tarihinden sonra yapar. Yedi yıl kadar devam eden western furyasında, Yeşilçam'ın unutulmaz aktörlerinin hemen hemen hepsi rol alır. Ülkemizde western filmlerinin öncülerinden Yılmaz Atadeniz, neden western film çektiğini şöyle anlatıyor : ''Amerika'nın hikayesi olmasına rağmen, Avrupa'da hatta Japonya'da bile büyük ilgi görüyordu western filmleri. Neden biz yapmayalım diye düşündüm. Ayrıca Sergio Leone'nin filmleri Türkiye'de iyi gişe yapıyordu. Hem sevdiğim için hem de tutacağına inandığım için, western filmlerine yöneldim.'' Yeşilçam'ın en çok film çeken yönetmenlerinden Çetin İnanç da western filmlerine yönelen yönetmenlerden birisidir. Özellikle 1971 yapımı ''Çeko'' filmiyle, Anadolu'da gişe rekorları kırar usta yönetmen. Yerli westernlerin birkaçına göz atalım : 1966-Kovboy Ali - Yönetmen Yılmaz Atadeniz, başrolünde Yılmaz Güney'in oynadığı film. Çok değişik bir bakış açısı. Sinemada izlediği western filminden etkilenip, kovboy olan bir delikanlının öyküsü. Aslında Türk sinemacılarının western filmlerine bakış açısı olarak da kabul edilebilir.
1967-Kader Bağı - Yönetmen Türker İnanoğlu, dönemin Karaoğlan'ı Kartal Tibet'in kovboyluğa geçiş yaptığı film.
1968-Maskeli Beşler - Yönetmen Yılmaz Atadeniz
1970-Bir Çuval Para - Yönetmen Yücel Uçanoğlu, ismi hatta afişiyle For A Few Dollars More filmini anımsatır.
1970-Çeko - Yönetmen Çetin İnanç, dönemin en çok ses getiren westernlerinden biri, Yılmaz Köksal başrolde.
1971-Şimdi Silahlar Konuşacak - Yönetmen Kayahan Arıkan
1971-Ölümsüzler - Yönetmen Savaş Eşici, Fikret Hakan ve Salih Güney başrolde.
1971-Çirkin ve Cesur - Yönetmen Nazmi Özer, başrolünde Yılmaz Güney'in yer aldığı spagetti westerne örnek olarak verilebilecek bir film.
1971-Batıdan Gelen Adam - Yönetmen Savaş Eşici,ismiyle bir Sergio Leone filmini çağrıştıran yerli western filmi, Cihangir Gaffari başrolde.
1972-Belalılar Şehri - Yönetmen Ahmet Sert
1972-Ölmek Var Dönmek Yok - Yönetmen Yılmaz Atadeniz
1972-Son Düello - Yönetmen Nuri Akıncı
1973-Yumurcak Küçük Kovboy - İtalyan yönetmen Guido Zurli'nin ülkemizde çektiği ve başrollerinde Cüneyt Arkın,İlker İnanoğlu ile birlikte birçok yabancı oyuncunun da yer aldığı önemli bir film.
1973-Dağ Kurdu -Yönetmen Çetin İnanç, Yılmaz Köksal başrolde.
Tabi ki bu kadar değil yerli western filmleri. Hepsini yazmamız da mümkün değil, akılda kalanlar bunlar. Bir çoğu Amerikan westernlerini, birçoğu da Sergio Leone westernlerini anımsatır bize. Sadece konularıyla değil,isimleriyle de Sergio Leone'nin filmleriyle benzerlik gösteren filmler vardır Yeşilçam'da.. ''Batıdan Gelen Adam'' ve ''Bir Çuval Para'' gibi.. Sergio Leone'nin etkisini sadece western filmlerinde görmeyiz elbette. 1972 yılı yapımı Kadir İnanır'ın ''Tophaneli Murat'' filminin konusu ''Once Upon a Time in the West'' filminin Türkiye uyarlamasıdır sanki. İntikam duygusunu o kadar başarılı kullanmıştır ki Sergio Leone, intikamı için geri dönen adam, pek çok Yeşilçam filminde sıklıkla görülür.Hatta Kara Murat, Tarkan gibi, tarihi filmlerin senaryosunda dahi, intikam duygusu ön planda tutulmuştur.Yani intikam duygusu, Türk için farklı bir öneme sahiptir.
Şüphesiz Sergio Leone'nin filmleri Yeşilçam'ı tamamen etkilemiştir anlamı çıkmasın anlattıklarımızdan.Ama Yeşilçam filmlerini az çok takip ediyorsanız ve birkaç tane de Sergio Leone filmi izlemişseniz eğer, aradaki güçlü bağı rahatlıkla görebilirsiniz.İşte bu bağın gücü, Sergio Leone'nin tüm insanları etkileyen duyguları filmlerine yansıtmasında gizli.Ve Yeşilçam'daki bu bağ, Türk Sinemasında etkisini hala gösteriyor. Göstermeye de devam edecek.
Mail : bahadircoskun@yahoo.com
